آب در ادیان و مذاهب مختلف نقشی كلیدی دارد، تمامی ادیان بر این نكته كه آب مایه حیات و منشا آبادی و آبادانی و مایه تطهیر و پاكی است متفق القولند.

آب در برخی ادیان به‌عنوان خدا یا الهه آسمانی پذیرفته شده است. رودخانه‌ها، باران، دریاچه‌ها، برف، طوفان‌ها، رگبارها و... اشكال مختلف آب هستند كه در ادیان و فرهنگ‌های مختلف ستایش شده‌اند.

اسلام

در اسلام اهمیت آب در تطهیر و پالایش است. مسلمانان باید هنگام نیایش و پیش از تقرب جستن به خدا پاك و منزه باشند. در میان حیاط بعضی از مساجد حوض آب پاكیزه‌ای وجود دارد. اما در بیشتر مسجدها، وضوخانه در پشت دیوارها واقع شده است. فواره‌ها كه سمبل پاكی به شمار می‌روند از دیگر چیزهایی هستند كه درمساجد یافت می‌شوند. در اسلام، طهارت پیش از بجای آوردن واجبات دینی مخصوصاً نماز، از اصول ضروری است.

در آیین یهود، مراسم تطهیر، نماد احیاء و حفظ پاكی و خلوص مذهبی است و ریشه‌های آنرا می‌توان در تورات یافت. این غسلها شامل شستشوی دستها، شستشوی دستها و پاها و یا فروبردن تمام بدن به زیر آب می‌شوند كه باید با آب جاری كه آب دریا، رودخانه و یا چشمه است، انجام گیرند.

یهودیان در مناسك دینی خود از آب استفاده می‌كنند تا پاكی و طهارت خود را حفظ كنند. شستن دست‌ها قبل و بعد از خوردن غذا واجب است. گرچه آیین استحمام در گذشته در جامعه یهودیان بسیار حائز اهمیت بوده است، ولی در حال حاضر از اهمیت این مراسم كاسته شده است، با این حال این فریضه برای وارد شدن به دین یهود واجب و ضروری است.

مسیحیت:

آب ذاتا در دین مسیح با غسل تعمید پیوندخورده است (مراسمی كه برای خوشامدگویی و پذیرش یك نفر در كلیسای مسیحیان برگزار می‌شود). در این مراسم، بخشی از بدن فرد یا كل بدن وی وارد آب می‌شود یا چند قطره آب بر سر او پاشیده می‌شود. این آیین دینی ریشه در انجیل دارد (از این مراسم مقدس در انجیل نیز یاد شده است(

ارزش نمادین آب در مسیحیت:

آب، آلودگی‌ها را می‌زداید و پاك می‌گرداند، اهمیت دیگر آب در مسیحیت آن چیزی است كه مسیح علیه‌السلام آنرا آب حیات نامیده است.

دین زرتشت بر پایه تقابل خوب و بد استوار است. براساس اعتقادات پیروان این آیین، در زمان خلقت جهان، روح شیطانی به زمین حمله ور شده و بخشی از آب‌های آن را شور كرده است. پاكی و آلودگی در باور زرتشتیان بسیار حائز اهمیت است. ایشان آلودگی را مظهر شیطان و بدی می‌دانند و تقدس و احترام فراوانی برای آب پاك قائلند. تف كردن و شستن دست‌ها در رودخانه‌ها مجاز نیست، چراكه این اعمال قداست و پاكی آب را از بین می برد.

آب نزد هندوها سرشار از قداست و پاكی روحانی است؛ برای این افراداستحمام صبحگاهی یكی از فرایض و واجبات روزانه است. معبدهای هندوها در نزدیكی آب احداث شده‌اند و پیروان این آیین قبل از ورود به معبد بایستی بدن خود را بشویند. تعداد زیادی از زیارتگاه‌های هندوها در حاشیه رودخانه قرار گرفته و مكان‌هایی كه 2یا 3 رودخانه به هم می‌پیوندند از قداست بالایی برخوردار هستند.

در آئین بودایی، آب در مراسم سوزاندن جنازه مردگان استفاده می‌شود. بودائیان در كاسه‌ای كه بین راهب و جنازه مرده قرار گرفته، آب می‌ریزند تا لبریز شود؛ پس از لبریز شدن آب از كاسه، راهب می‌گوید: همان‌گونه كه باران، رودخانه را جاری می‌سازد و در نهایت به اقیانوس می‌پیوندد، امیدواریم بخشش نصیب این درگذشته شود

شینتو:

آیین شینتو بر اساس پرستش این باور كه خدایان بی‌شماری كه در طبیعت ساكنند بنا شده است. پرستش همواره با آیین طهارت با آب آغاز می‌شود. از نگاه شینتوها، این عمل تعادل را در میان طبیعت بین،انسان و خدایان را حفظ می‌كند. در آیین شینتو، آبشارها مقدس بوده و دارای جایگاه رفیعی در این آیین هستند.

نقش آب در شكل گیری نخستین زیستگاه های انسانی پاسخی است به یك نیاز زیستی. اما وقتی فراتر از یك نیاز، خانه سازی و بنای مجموعه های مسكونی بار فرهنگی می گیرد، معماری پدید می آید و آب در زندگی انسان جایگاه هنری پیدا می كند و از خلاقیت هنرمندان و معماران مایه می گیرد. درك مفهوم آب در معماری همان درك معماری آب است. درك قوانین فیزیكی رفتار آب، احساسات ما در مقابل كنش و واكنش آب و مهمتر از همه نقش و تمثیل و ارتباط آن با زندگی انسان ها است. آب استعاره ای متناقض است و به همراه خاك، آتش و هوا، عناصر چهارگانه تشكیل دهنده جهان هستی به شمار رفته است

پیش از ظهور اسلام، در ایران، معماری در كنار آب و دردامن طبیعت بدون آنكه آن را مخدوش سازد، حضور خودرا اعلام می كند ونقش آب بیشتر نقش تجردی است. نیایش گاه ها و معابد وآتشكده ها دركنار آب و درنهایت احترام به وجود آب شكل گرفت

آب نقش معنوی خود را در معماری ایران نشان داد، به گونه ای كه گردش آب نمایش تجردی آب درطبیعت است.

فایل پاورپوینت 56 اسلاید